Jak zrobić kompostownik domowy? 3 metody krok po kroku

Każdy, kto choć raz zanurzył dłonie w żyznej, pachnącej ziemią materii, wie, że sercem każdego tętniącego życiem ogrodu jest kompost. To „czarne złoto” jest esencją życia, którą możemy stworzyć sami, zamykając magiczny krąg natury. Kompostowanie to nie tylko ekologiczny sposób na pozbycie się kuchennych i ogrodowych odpadów. To świadectwo szacunku dla ziemi, która nas karmi. Zamiast wyrzucać cenne resztki organicznych, zamieniamy je w najbogatszy, w pełni ekologiczny i darmowy nawóz, jaki można sobie wymarzyć.

Zanim chwycisz za młotek i deski, musisz poznać kilka złotych zasad, które sprawią, że proces kompostowania będzie przebiegał sprawnie i bezproblemowo. To fundament, na którym zbudujesz sukces.

Lokalizacja kompostownika ma ogromne znaczenie. Musisz wybrać odpowiednie miejsce, które będzie sprzyjało życiu mikroorganizmów odpowiedzialnych za rozkład materii. Najlepiej, aby kompostownik w ogrodzie stanął w miejscu zacienionym i osłoniętym od wiatru – ostre słońce może przesuszać pryzmę, a silny wiatr ją wychładzać, co spowolni proces kompostowania.

Zapewnij mu też łatwy dostęp, aby bez problemu donosić odpady i wybierać gotowy kompost. Unikaj jednak umieszczania kompostownika tuż przy tarasie czy oknach domu.

Kompostownik to nie śmietnik! To raczej restauracja dla pożytecznych bakterii i dżdżownic. Musisz serwować im odpowiednie menu.

Składniki na TAK – co kochają mikroorganizmy?

Do kompostownika wrzucamy wszelkie odpady organiczne: obierki i resztki warzyw i owoców, fusy z kawy i herbaty, skorupki jajek, zwiędłe kwiaty i resztki roślinne. Kluczowe są też odpady „brązowe”, czyli źródła węgla: suche liście, rozdrobnione gałęzie, trociny, a także tektura i niezadrukowany papier. Wiele osób pyta, po co tektura w kompostowniku? Otóż porwany na małe kawałki zadrukowanego papieru lub karton doskonale rozluźnia pryzmę i dostarcza węgla, równoważąc bogate w azot zielone odpady jak skoszonej trawy. Również czyste ręczniki papierowe świetnie się nadadzą.

Składniki na NIE – tego unikaj jak ognia!

Absolutnie nie wrzucaj do kompostownika resztek mięsa, ryb, kości i produktów mlecznych – będą gniły i przyciągały gryzonie. Unikaj też tłuszczu i oleju. Do kompostownika nie powinny trafiać porażone chorobami rośliny, a także uporczywe chwastów z nasionami, bo z kompostem rozniesiemy je po całym ogrodzie. Uważaj też na cytrusy w dużych ilościach (zakwaszają kompost) oraz na drewno impregnowane lub z resztek farby.

Sekret idealnego kompostu tkwi w odpowiednich proporcjach. Staraj się zachować równowagę między składnikami „zielonymi” (odpadki organiczne bogate w azot, np. skoszona trawa, resztki warzyw) a „brązowymi” (bogatymi w węgiel, np. suche liście, gałązki, papier).

Idealna proporcja to mniej więcej 2:1 lub 3:1 na korzyść materiałów brązowych. Dzięki temu pryzma w kompostowniku będzie miała odpowiednią strukturę, wilgotność i nie będzie wydzielać nieprzyjemnego zapachu. To klucz do efektywnego kompostowania.

Nie ma nic bardziej satysfakcjonującego niż własnoręcznie zbudowany, klasyczny drewniany kompostownik. To konstrukcja, która pięknie wpisuje się w estetykę ogrodu i będzie nam służyć przez lata. Poniżej znajdziesz gotowy przepis drewnianego kompostownika.

• Impregnowane ciśnieniowo deski (np. sosnowe) na ściany kompostownika.
• Cztery kantówki na narożniki kompostownika.
• Wkręty do drewna, odporne na rdzę.
• Podstawowe narzędzia: piła, wkrętarka, miarka, poziomica.

Oto prosta instrukcja, jak zrobić kompostownik z desek.

1. Przytnij kantówki na pożądaną wysokość (np. 1-1,2 m). Będą one stanowiły szkielet naszego kompostownika.
2. Następnie dotnij deski na równe odcinki (np. 1 m), które utworzą ściany.
3. Zacznij od skręcenia trzech ścian. Do kantówek przykręcaj deski poziomo, pamiętając o pozostawieniu między nimi 2-3 cm szpar. Te szczeliny są absolutnie kluczowe dla cyrkulacji powietrza wewnątrz kompostownika, co przyspiesza proces rozkładu.
4. Gdy trzy ściany są gotowe, ustawiamy je w kształcie litery „U” i skręcamy ze sobą. Frontową ścianę warto zrobić z desek wsuwanych w prowadnice – dzięki temu będziemy mogli łatwo wybierać dojrzały kompost z dołu pojemnika, nie naruszając górnych warstw.
5. I voilà! Nasz pierwszy, solidny drewniany kompostownik jest gotowy! To naprawdę prosty **sposób na to, jak zrobić kompostownik.

Aby nasz drewniany kompostownik służył jak najdłużej, warto go od wewnątrz zabezpieczyć naturalnym impregnatem, np. na bazie pokostu lnianego. To dodatkowo ochroni drewna przed wilgocią z pryzmy kompostu. Taki kompostownik wykonany z dbałością będzie prawdziwą ozdobą ogrodu.

To mój ulubiony sposób na kompostownik domowy – szybki, tani i w duchu zero waste! Możesz zbudować kompostownik z palet można dosłownie w pół godziny.

Bo jest tani (często palety można dostać za darmo), niezwykle prosty w montażu, a jego ażurowa konstrukcja zapewnia idealną wentylację dla naszego kompostu. To idealny przykład na to, że do budowy kompostownika nie potrzeba wielkich inwestycji. To w pełni funkcjonalny kompostownik.

Do budowy podstawowej wersji kompostownika potrzebujesz 4 europalet o tych samych wymiarach. Do ich połączenia wystarczą mocne wkręty do drewna, drut lub nawet solidne opaski zaciskowe.

To banalnie proste.

1. Ustaw trzy palety pionowo, tworząc literę „U”.
2. Następnie połącz je ze sobą w narożnikach za pomocą wkrętów.
3. Czwartą paletę przymocuj z przodu tylko na dole lub za pomocą zawiasów, tak by służyła jako otwierane drzwiczki. To ułatwi przerzucanie kompostu i jego wybieranie.

Cała filozofia! Kompostownik z palet gotowy do pracy! Prawda, że zrobić kompostownik z palet jest niezwykle łatwo?

Dla tych, którzy planują w wielkiej skali i chcą, by ich kompostownik był inwestycją na pokolenia, rozwiązaniem może być konstrukcja z betonu.

Główną zaletą jest oczywiście jego niezniszczalność. Taki kompostownik wykonany z betonowych bloczków przetrwa wszystko.

Wadą jest jednak wyższy koszt, pracochłonność i fakt, że jest to konstrukcja permanentna, której nie przestawimy.

Najprościej jest ułożyć ściany kompostownika z betonowych pustaków lub bloczków „na sucho”, czyli bez zaprawy. Układamy je na planie kwadratu lub prostokąta, mijankowo (jak cegły w murze), zostawiając co jakiś czas wolne przestrzenie między pustakami, aby zapewnić dopływ powietrza do pryzmy kompostu. To solidne rozwiązanie dla zaawansowanych ogrodników, którzy produkują duże ilości kompostu.

Szybkim i tanim sposobem na zbudować kompostownik jest zwinięcie w cylinder kawałka mocnej siatki ogrodzeniowej i spięcie jej końców. Taki pojemnika zapewnia rewelacyjną wentylację, choć kompost może w nim szybciej wysychać.

Jeśli nie czujesz się na siłach, by samodzielnie zrobić kompostownik, na rynku dostępnych jest wiele gotowych modeli z tworzywa sztucznego. Są to tzw. termokompostowniki, które dzięki ciemnym ściankom i zamkniętej konstrukcji utrzymują wyższą temperaturę, co może przyspieszyć proces kompostowania. To dobra opcja do mniejszych ogrodów.

Sama budowy kompostownika to dopiero połowa sukcesu. Teraz czas tchnąć w niego życie!

Zawsze zacznij od ułożenia na dnie kompostownika kilkunastocentymetrowej warstwa drenażowa. Powinna ona składać się z grubszych, połamanych gałęzi, patyków czy nawet pędów z oczka wodnego. Ta warstwa zapewni cyrkulację powietrza od dołu i odprowadzi nadmiar wody, chroniąc nasz kompost przed gniciem. To absolutna podstawa, o której należy zwrócić uwagę.

Na warstwa drenażowa nasyp pierwszą warstwę dojrzałego kompostu (jeśli mamy) lub żyznej ziemia ogrodowa – to „starter” z pożytecznymi mikroorganizmami. Następnie ułóż naprzemiennie warstwy kompostu: cienką warstwę „zielonych” odpadów roślinnych (np. skoszonej trawy, obierki), a na nią grubszą warstwę „brązowych” (suche liście, rozdrobniona tektura, drobne gałązki). Każdą grubszą warstwę warto przesypać cienko ziemią lub starym kompostem. Tak tworzysz kolejne warstwy kompostu.

Kompostowanie to żywy proces. Pryzma w kompostowniku musi być stale lekko wilgotna (jak wyciśnięta gąbka). W czasie suszy warto ją delikatnie podlać wodą. Co kilka tygodni dobrze jest też pryzmę przemieszać za pomocą wideł – napowietrzy to kompost i przyspieszy rozkład. Dobrze prowadzony kompostownik nie wydziela nieprzyjemnych zapachów.

Cierpliwość to cnota ogrodnika! W zależności od warunków i materiałów, w pełni dojrzały, dobry kompost uzyskamy po około 6-12 miesiącach.

Gotowy kompost ma jednolitą, ciemnobrunatną barwę, gruzełkowatą strukturę i przyjemny, leśny zapach. Nie powinniśmy w nim rozpoznawać materiałów, z których powstał (poza najtwardszymi elementami, jak kawałki gałęzi).

Wartościowy nawóz jest gotowy! Jak go używać? Możliwości są nieograniczone. To idealny naturalny nawóz do nawożenia. Rozsyp go na grządkach warzywnych i przekop z glebą. Taki kompost doskonale wzbogaca glebę w próchnicę. Użyj go do sadzenia drzew i krzewów, mieszając z ziemią w dołku. Zasilaj nim swoje rośliny ogrodowych i kwiaty doniczkowe. Możesz też przesiać kompost i użyć go do wiosennej regeneracji trawnika. Ten wartościowy nawóz w naturalny sposób poprawia strukturę gleby, sprawiając, że staje się ona bardziej żyzna i lepiej trzyma wilgoć.

Mamy nadzieję, że ten artykuł przekonał Cię do tego, że warto mieć kompostownik w swoim ogrodzie. Stworzenie własnego kompostownika i produkowanie „czarnego złota” to jeden z najpiękniejszych aspektów ogrodnictwa. To ekologiczny sposób na zamknięcie obiegu materii, ograniczenie ilości śmieci i stworzenie najwspanialszego, darmowego nawozu dla naszych roślin. Niezależnie od tego, czy zbudujesz elegancki drewniany kompostownik, czy szybki kompostownik z palet, satysfakcja z patrzenia, jak resztki organicznych zamieniają się w życiodajny kompost, jest bezcenna. To kwintesencja mądrego ogrodnictwa, która sprawia, że nasza praca w ogrodzie nabiera głębszego sensu. Powodzenia!