Czym wypełnić podwyższone grządki, żeby spełniały swoją funkcję?

Podwyższone grządki wywodzą się z permakultury, której głównym hasłem jest troska o ludzi, Ziemię, a także dbałość o wykorzystywanie nadmiarów produkcji. Dzięki zastosowaniu podwyższonych grządek możemy wykorzystać kompost powstały z resztek roślinnych, skoszoną trawę, a także gałęzie czy opadłe liście, które zostaną zużyte do budowy warstw podłoża. Tak zbudowane grządki pozwalają ograniczyć rozwój chwastów, ubytki wody i rozpuszczonych w niej minerałów, a tym samym ograniczyć nakłady pracy, wody i nawozów.

Uprawa warzyw na podwyższonych grządkach to przede wszystkim oszczędność czasu i pracy. Są doskonałym rozwiązaniem dla osób, które chcą się cieszyć obfitym plonem, a jednocześnie nie mają czasu na długą i żmudną pracę w ogrodzie.

Za podwyższone grządki podziękuje nam także kręgosłup. To rozwiązanie pomaga ograniczyć ilość zabiegów pielęgnacyjnych, takich jak pielenie czy podlewanie. 

Dodatkowo podwyższona grządka sprawia, że nie musimy się schylać do samego podłoża, co, jak każdy ogrodnik wie, zapewnia ogromną wygodę. Ponadto, może przyczynić się do ograniczenia nawożenia, albo całkowicie wykluczyć potrzebę stosowania nawozów mineralnych!

Oprócz wspomnianej oszczędności czasu i pracy, podwyższone grządki warzywne pozwalają ograniczyć nadmierną utratę wody, a także zapobiegać erozji i wymywaniu składników mineralnych.

Dzięki zastosowaniu zróżnicowanych warstw, woda jest wchłaniana i zatrzymywana w podłożu. Jest to ważne szczególnie teraz, kiedy głównym czynnikiem ograniczającym uprawy jest susza, a ceny nawozów osiągają astronomiczne sumy. Produkując warzywa i owoce na własne potrzeby, możesz tego uniknąć.

Uprawa na podwyższonych grządkach to świetny sposób na zwiększenie wydajności. Jak wiesz, taki system umożliwia ograniczenie nakładów pracy i środków potrzebnych do wyhodowania zdrowych warzyw. Dodatkowo podwyższenie sprawia, że łatwiejsze stają się kontrola i monitoring szkodników. Oprócz tego, możemy wykorzystywać znacznie mniejsze powierzchnie do uprawy zdrowych warzyw i owoców, a także zadbać o retencję wody.

Aby zrobić podwyższone grządki, musisz wykonać konstrukcję, w której umieścisz wypełnienie. Konstrukcję do podwyższonych grządek najlepiej wykonać z materiałów, które już są w twoim ogrodzie lub wykorzystać gotowe obrzeża. Być może masz resztki desek, płyt wiórowych lub sklejki? To świetny moment na ich wykorzystanie! Przygotuj garść wkrętów, kątowników i naładowaną wkrętarkę i zacznij konstrukcję swoich skrzyń.

Do przygotowania jednej skrzyni będziesz potrzebować 8-12 desek, w zależności od tego, jaką wysokość chcesz osiągnąć, 16-24 śruby o długości przynajmniej 30 mm, 4 kołki do umieszczenia mocowań w kątach skrzyni lub 8 metalowych kątowników. Aby służyły dłużej, drewniane elementy warto zabezpieczyć olejem lub bejcą.

Aby praca w ogrodzie sprawiała przyjemność, warto dostosować wymiary skrzyń do potrzeb roślin. Planując gatunki warzyw, warto zastanowić się nad potrzebną rozstawą roślin. W przypadku pomidorów i innych roślin psiankowatych, zazwyczaj jedna roślina zajmie powierzchnię o wymiarach ok. 50 x 70 cm, a w przypadku marchewki i warzyw korzeniowych 20 x 15 cm.

Praca na podwyższonych grządkach powinna być wygodna. Aby zapewnić łatwy dostęp do każdego zakątka skrzyni, nie należy robić ich szerszych niż 5 m i dłuższych niż 10 m. Choć wymaga to więcej pracy, lepiej wykonać więcej oddzielnych, małych skrzyń, niż jedną dużą. Optymalnymi wymiarami będzie 1,5-4 m szerokości i 5-8 m długości.

Pamiętaj, aby skrzynia miała odpowiednią wysokość. Zależy ona oczywiście od grubości stworzonych warstw, jednak nie może być mniejsza niż 30-50 cm. Jeśli trudno jest ci określić potrzebną docelową wysokość grządek, możesz użyć dłuższych deseczek przymocowanych w kątach skrzyni, które w zależności od potrzeb mogą zostać odcięte lub może zostać przykręcony do nich kolejny poziom desek. Najlepiej jednak jeśli zaplanujesz wcześniej uprawę warzyw, do której dobierzesz najlepiej dobrany wymiar skrzyń.

Podwyższone grządki mogą być zarówno sposobem na wyróżnienie roślin ozdobnych, jak i miejscem uprawy ziół, warzyw i owoców. Przeznaczenie zależy od nas i naszych potrzeb. Najczęściej jednak sieje i sadzi się na nich warzywa wymagające wysokiego nawożenia i nawadniania takie jak ogórki, cukinie i dynie.

Dobrym rozwiązaniem jest też sadzenie warzyw ciepłolubnych i wrażliwych na przymrozki takich jak papryka, bakłażan i pomidor. Podwyższone grządki warzywne szybciej się nagrzewają i nie wychładzają tak jak te stworzone bezpośrednio przy powierzchni gruntu.

Dno skrzyni jest jednym z kluczowych elementów. W przypadku bardzo zdegradowanych gleb, można je wykonać z płyt chodnikowych lub wyścielić agrowłókniną. Jeśli jednak gleba nie jest w bardzo złym stanie, dno można wyścielić kartonami, tekturą lub innym materiałem o podobnych właściwościach, na przykład wytłoczkami od jajek. Takie wykonanie grządki podwyższonej, znacznie ograniczy wyrastanie siewek chwastów z glebowego banku nasion, a dodatkowo ograniczy wymywanie składników pokarmowych w głąb profilu glebowego.

Następna warstwa może być zbudowana z gałęzi, wygrabionych liści lub skoszonej trawy, słomy czy innych pozostałości po ogrodowych porządkach. Ważne, żeby po położeniu, pozostawić ją na 2-3 dni, aby zawartość skrzyni osiadła i by w razie potrzeby móc dołożyć materiału przed położeniem następnej warstwy. Warstwa ta zapewni roślinom sprawne odprowadzanie nadmiaru wody z podwyższonych grządek warzywnych.

Kolejnym ważnym punktem jest wyłożenie warstwy kompostu lub obornika, która zapewni źródło substancji pokarmowych dla przyszłych roślin. Tworząc grządki podwyższone pamiętaj, aby wybrać dobrze przefermentowany obornik i kompost. W przeciwnym razie, związki mineralne będą w postaci niedostępnej dla roślin, co może spowodować w nich niedobory, a w efekcie doprowadzić do zmniejszenia plonu uprawianych warzyw czy dorodności roślin ozdobnych.

Do stworzenia następnej warstwy, użyj gleby ogrodowej wymieszanej z kompostem i słomą w proporcji 5:2:1. Dzięki temu podłoże będzie zasobne w składniki pokarmowe i luźne. Warto wmieszać do tej warstwy podłoża wapno ogrodowe lub skorupki od jajek, które dostarczają roślinom niezbędnego wapnia poprawiającego skład kompleksu sorpcyjnego gleby, a także polepszającego przyswajanie składników pokarmowych przez rośliny ozdobne i warzywa.

Ostatnim, ale nie mniej ważnym elementem wypełnienia podwyższonych grządek jest zastosowanie warstwy ściółki. Świetnie sprawdzi się do tego sezonowana kora drzew iglastych lub słoma. Uwaga, kora drzew liściastych nie nadaje się do tego zastosowania, ponieważ zawiera garbniki hamujące wzrost innych roślin. Ściółka ograniczy parowanie wody i wzrost chwastów, a tym samym ograniczy nasz nakład prac pielęgnacyjnych.

Podczas planowania wypełnienia podwyższonych grządek ważne jest trzymanie się ogólnego zarysu układu warstw. Same materiały możemy dobierać dowolnie, używając tego, co akurat mamy w domu i ogrodzie. Ważne, aby dobrać grubość warstw do planowanych roślin. Przykładowo, dla roślin korzeniowych warstwa składająca się z gleby i kompostu powinna być grubsza niż do uprawy pomidorów, ogórków czy innych warzyw z rodziny psiankowatych i dyniowatych.

Pamiętajmy, że w przypadku uprawy warzyw na podniesionych grządkach, najwięcej pracy zajmuje przygotowanie grządek. Jeśli wykonamy to poprawnie, reszta zabiegów pielęgnacyjnych zostanie znacznie ograniczona. Ważne jest jednak, aby nie przesadzać z podlewaniem roślin, ponieważ te grządki bardzo dobrze akumulują wodę, a w okresach suszy regularnie sprawdzać wilgotność głębszych warstw podłoża.

Zdrowa gleba to zdrowe warzywa. Przez cały okres wegetacyjny na grządki można dorzucać świeże dostawy dobrze przerobionego kompostu. Dzięki temu, zapewnimy roślinom optymalną ilość składników pokarmowych i zadbamy o gruzełkowatą strukturę gleby.

Warto też kontrolować poziom ściółki. Drobne gałązki, słoma czy kora mogą być wywiewane, rozkopywane przez zwierzęta. Ściółkę należy wyrównywać i dosypywać przez cały okres wegetacyjny. Kondycja tej warstwy ma kluczowe znaczenie podczas walki z chwastami.

Przeczytaj także: Jak założyć kompostownik w ogrodzie?

Klasycznym rozwiązaniem do stworzenia skrzyń do uprawy jest wykorzystanie drewna i jego wyrobów jak na przykład sklejki, palet czy płyt wiórowych. Jeśli jednak nie mamy takich materiałów pod ręką, nic straconego.

W uprawie warzyw możemy wykorzystać także alternatywne materiały. Świetnie sprawdzą się stare beczki, zarówno plastikowe, jak i te wykonane z metalu, jeśli zostaną wcześniej odpowiednio zabezpieczone przed korozją. Używając beczek, możemy znacznie ograniczyć powierzchnię wykorzystywaną pod uprawę warzyw, albo stworzyć małe ogródki na mniejszych przestrzeniach, na przykład na balkonach czy tarasach. Beczki świetnie sprawdzą się przy uprawie truskawek, poziomek i ziemniaków.

Do stworzenia skrzyni do uprawy warzyw możesz użyć starych opon. Świetnie sprawdzą się do posadzenia pojedynczych roślin, albo takich, które nie wymagają bardzo dużej przestrzeni. Inną możliwością stworzenia podwyższonych upraw jest stworzenie podmurówki z cegieł lub betonowych bloczków. Takie rozwiązanie będzie trwałe, a jednocześnie estetyczne i gustowne.